Παρακάτω δίνονται οι ορισμοί των όρων (σύμφωνα με το Ελληνικό πρότυπο ΕΛΟΤ ΕΝ 45020) που συνηθέστερα συναντώνται στις διαδικασίες της Τυποποίησης:
- Τυποποίηση (Standardization) Δραστηριότητα με την οποία καθιερώνονται, για πραγματικά προβλήματα ή προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν, διατάξεις για κοινή και επαναλαμβανόμενη χρήση που αποσκοπούν στο να επιτευχθεί ο βέλτιστος βαθμός τάξης σε συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η Τυποποίηση εφαρμόζεται σε όλες τις τεχνικές δραστηριότητες, σε θέματα οργάνωσης, διοίκησης και γενικά σε επαναλαμβανόμενα προβλήματα που αφορούν το κοινωνικό σύνολο, και αποσκοπεί στην ολική οικονομία υλικών και εργασίας χωρίς να παραβλέπεται η ασφάλεια. Η Τυποποίηση αποτελείται από τις διεργασίες εκπόνησης, έκδοσης και θέσης σε εφαρμογή προτύπων. Σημαντικά οφέλη από την Τυποποίηση είναι η βελτίωση της καταλληλότητας των προϊόντων, των διεργασιών και των υπηρεσιών για τους σκοπούς που αυτά προορίζονται, η πρόληψη των εμποδίων στο εμπόριο και η διευκόλυνση της τεχνολογικής συνεργασίας. - Διεθνής Τυποποίηση (International Standardization) Είναι αυτή στην οποία μπορούν να συμμετέχουν σχετικοί φορείς από όλες τις χώρες.
- Εθνική Τυποποίηση (National Standardization) είναι αυτή που γίνεται σε επίπεδο μίας συγκεκριμένης χώρας.
- Περιφερειακή Τυποποίηση (Regional Standardization) είναι αυτή στην οποία μπορούν να συμμετέχουν σχετικοί φορείς από χώρες που ανήκουν σε μία μόνο και την ίδια γεωγραφική, πολιτική και οικονομική περιοχή του κόσμου.
- Έργο Τυποποίησης (Standards Project) Εξειδικευμένο μέρος εργασιών σε ένα Πρόγραμμα Τυποποίησης.
- Συναίνεση (Consensus) Γενική συμφωνία που χαρακτηρίζεται από την απουσία επίμονων αντιθέσεων σε ουσιώδη ζητήματα από οποιοδήποτε από τα σημαντικά μέρη των ενδιαφερομένων και από μια διεργασία που περιλαμβάνει την επιδίωξη να λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις όλων των ενδιαφερομένων μερών και να συμβιβάζονται τυχόν αντικρουόμενες απόψεις.
- Τυποποιητικό Έγγραφο (Normative Document) Έγγραφο που δίνει κανόνες, κατευθυντήριες γραμμές ή χαρακτηριστικά για δραστηριότητες ή για τα αποτελέσματα τους.
ΣΗΜΕΙΩΣEIΣ: 1) Ο όρος Τυποποιητικό έγγραφο είναι ένας γενικός όρος που καλύπτει έγγραφα όπως Πρότυπα, Τεχνικές Προδιαγραφές, Κώδικες Πρακτικής και Κανονισμούς. 2) Θεωρείται ως έγγραφο κάθε μέσον που περιέχει πληροφορίες. 3) Οι όροι για διάφορα είδη Τυποποιητικών Εγγράφων ορίζονται θεωρώντας το έγγραφο και το περιεχόμενο του ως μία οντότητα. - Πρότυπο ( Standard ) είναι το έγγραφο που έχει καθιερωθεί με συναίνεση και έχει εγκριθεί από ένα αναγνωρισμένο φορέα, το οποίο παρέχει για κοινή και επαναλαμβανόμενη χρήση, κανόνες, κατευθυντήριες γραμμές ή χαρακτηριστικά, για δραστηριότητες ή για τα αποτελέσματα τους και που αποσκοπεί στην επίτευξη του βέλτιστου βαθμού τάξης σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τα Πρότυπα θα πρέπει να βασίζονται στα παγιωμένα αποτελέσματα της επιστήμης, της τεχνολογίας και της εμπειρίας και να αποσκοπούν στην προώθηση του βέλτιστου οφέλους της κοινότητας. - Διεθνές Πρότυπο (International Standard) Πρότυπο που έχει υιοθετηθεί από έναν Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης / Προτύπων και είναι διαθέσιμο στο κοινό.
- Περιφερειακό Πρότυπο (Regional Standard) Πρότυπο που έχει υιοθετηθεί από έναν Περιφερειακό Οργανισμό Τυποποίησης / Προτύπων και είναι διαθέσιμο στο κοινό.
- Εθνικό Πρότυπο (National Standard) Πρότυπο που έχει υιοθετηθεί από έναν Εθνικό Φορέα Προτύπων και είναι διαθέσιμο στο κοινό.
- Σχέδιο Προτύπου (Draft standard) Προτεινόμενο πρότυπο που διατίθεται γενικά για σχολιασμό, ψήφιση ή αποδοχή.
- Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ (Εuropean Standard) Ένα σύνολο Τεχνικών Προδιαγραφών που καταρτίζονται με την συνεργασία και την έγκριση όλων των ενδιαφερόμενων μερών των κρατών – μελών της CEN / CENELEC. Εκπονείται βάσει της Αρχής της Συναίνεσης και υιοθετείται βάσει της αρχής της Σταθμισμένης Ειδικής Πλειοψηφίας. Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα πρέπει να υιοθετούνται υποχρεωτικά σαν Εθνικά Πρότυπα, ανεξάρτητα από τον τρόπο που ψήφισε το Εθνικό μέλος και ταυτόχρονα να καταργούνται τα αντιτιθέμενα Εθνικά Πρότυπα.
- Πειραματικό Ευρωπαϊκό Πρότυπο ENV (European Prestandard) Ένα κείμενο που δύναται να καθιερωθεί σαν μελλοντικό Πρότυπο για προσωρινή χρήση σε περιοχές της τεχνολογίας, όπου ο βαθμός καινοτομίας είναι πολύ υψηλός, ή όταν προκύψει μία επείγουσα ανάγκη για Κατευθυντήριες Γραμμές και, κυρίως, όταν δεν τίθεται σε κίνδυνο η ασφάλεια ανθρώπων και αγαθών. Ο απαιτούμενος χρόνος για την προετοιμασία του είναι εκ των πραγμάτων μειωμένος, και εφόσον υιοθετηθεί το ΕΝV υπόκειται σε μια πειραματική περίοδο διάρκειας έως και πέντε χρόνων, υπό τη σκέψη μετατροπής του σε Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ. Τα αντιτιθέμενα Εθνικά Πρότυπα μπορεί να διατηρούνται σε ισχύ παράλληλα.
- Τεχνική Προδιαγραφή (Technical Specification) Κείμενο που καθορίζει τις τεχνικές απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιεί ένα προϊόν, μια διεργασία ή μια υπηρεσία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1) Μία Τεχνική Προδιαγραφή θα πρέπει να υποδεικνύει, όταν χρειάζεται, τη διαδικασία ή τις διαδικασίες με την οποία ή τις οποίες μπορεί να προσδιοριστεί αν ικανοποιούνται οι δεδομένες απαιτήσεις. 2) Μία Τεχνική Προδιαγραφή μπορεί να είναι Πρότυπο, μέρος Προτύπου ή ανεξάρτητη από Πρότυπο. - Κώδικας Πρακτικής (Code of Practice) Κείμενο που συνιστά πρακτικές ή διαδικασίες για το σχεδιασμό, την κατασκευή, την εγκατάσταση, τη συντήρηση ή τη χρήση εξοπλισμού, κατασκευών ή προϊόντων.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ένας Κώδικας Πρακτικής μπορεί να είναι Πρότυπο, μέρος Προτύπου ή ανεξάρτητος από Πρότυπο. - Κανονισμός (Regulation) Κείμενο που περιέχει κανόνες υποχρεωτικού χαρακτήρα και που έχει υιοθετηθεί από μια αρχή.
- Τεχνικός Κανονισμός (Technical Regulation) Κανονισμός που περιέχει τεχνικές απαιτήσεις, είτε άμεσα, ή με παραπομπή, ή με ενσωμάτωση του περιεχομένου ενός Προτύπου, μιας Τεχνικής Προδιαγραφής ή ενός Κώδικα Πρακτικής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ένας Τεχνικός Κανονισμός μπορεί να συνοδεύεται από τεχνικές υποδείξεις που να περιγράφουν μέσα συμμόρφωσης προς τις απαιτήσεις του Κανονισμού, δηλαδή διατάξεις που θεωρούνται ότι ικανοποιούν αυτές τις απαιτήσεις. - Φορέας (Body) Νομική οντότητα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που έχει μια καθορισμένη αποστολή και σύνθεση.
- Οργανισμός (Organization) Φορέας που βασίζεται στη συμμετοχή άλλων φορέων ή ατόμων και που έχει εγκεκριμένο καταστατικό και ίδια διοίκηση.
Τυποποιητικός φορέας (Standardizing body) Φορέας που έχει αναγνωρισμένες δραστηριότητες στην τυποποίηση.
Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (International Standards Organization) Οργανισμός Τυποποίησης στον οποίο μπορεί να συμμετέχει ελεύθερα ως μέλος ο σχετικός εθνικός φορέας από κάθε χώρα. - Αρχή (Authority) Φορέας που έχει εξουσίες και δικαιώματα κατά νόμο.
- Δήλωση (Statement) Έκφραση που περιέχεται σε τυποποιητικό έγγραφο, που παίρνει τη μορφή δήλωσης, οδηγίας, σύστασης ή απαίτησης.
- Εναρμόνιση (Harmonization) Αποφυγή ή ελαχιστοποίηση των διαφορών στο τεχνικό κείμενο των Εθνικών Προτύπων με ίδιο αντικείμενο, ειδικά δε εκείνων των διαφορών που μπορεί να αποτελέσουν εμπόδια στο εμπόριο.
Εναρμόνιση Προτύπων
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι Τεχνικοί Κανονισμοί μπορούν να εναρμονίζονται όπως τα Πρότυπα. Οι αντίστοιχοι όροι και ορισμοί λαμβάνονται με αντικατάσταση του όρου Πρότυπο με τον όρο Τεχνικός Κανονισμός. - Εναρμονισμένα Πρότυπα (Harmonized Standards) Πρότυπα με το ίδιο αντικείμενο εγκεκριμένα από διαφορετικούς φορείς Τυποποίησης, που καθιερώνουν εναλλαξιμότητα προϊόντων, διεργασιών και υπηρεσιών ή κοινή αντίληψη αποτελεσμάτων δοκιμών ή πληροφοριών που παρέχονται σύμφωνα με αυτά τα Πρότυπα.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1) Στο πλαίσιο του ορισμού αυτού τα Εναρμονισμένα Πρότυπα μπορεί να έχουν διαφορές στην παρουσίαση, ακόμα και στην ουσία, π.χ. στις επεξηγηματικές σημειώσεις, στις οδηγίες τις σχετικές με τα μέσα ικανοποίησης των απαιτήσεων του Προτύπου, στις προτιμήσεις για εναλλακτικές λύσεις ή επιλογές. 2) Ο όρος Ισοδύναμα Πρότυπα χρησιμοποιείται μερικές φορές με την ίδια έννοια με τον όρο Εναρμονισμένα Πρότυπα. - Ενοποιημένα Πρότυπα (Unified Standards) Εναρμονισμένα Πρότυπα που είναι ταυτόσημα τόσο στην ουσία όσο και στην παρουσίαση τους.
- Ταυτόσημα Πρότυπα (Identical Standards) Εναρμονισμένα Πρότυπα που είναι ταυτόσημα τόσο στην ουσία όσο και στην παρουσίαση τους.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: 1) Η Ταυτοποίηση των Προτύπων μπορεί να είναι διαφορετική. 2) Όταν αποδίδονται σε διαφορετικές γλώσσες, τότε τα Πρότυπα είναι ακριβείς μεταφράσεις. - Διεθνώς Εναρμονισμένα Πρότυπα (Internationally Harmonized Standards) Πρότυπα που είναι εναρμονισμένα με ένα Διεθνές Πρότυπο.
- Έγγραφο Αναφοράς RD (Reference Document) Έγγραφο που υποβάλλεται σε Δημόσια Κρίση μέσω της Διαδικασίας Ερωτηματολογίου ή σε συζήτηση σε μία Τεχνική Επιτροπή για υιοθέτηση σαν EN ή HD.
- Έγγραφο Εναρμόνισης HD (Harmonization Document) Ένα κείμενο παρόμοιου περιεχόμενου και διαδικασίας υιοθέτησης με αυτή ενός Ευρωπαϊκού Προτύπου, αλλά η εφαρμογή του είναι πιο ευέλικτη, ώστε να λαμβάνονται υπόψη συγκεκριμένες συνθήκες που αφορούν στο τεχνικό καθεστώς σε εθνικό επίπεδο του κράτους – μέλους. Τίθενται σε εφαρμογή σε Εθνικό επίπεδο, τουλάχιστον με δημόσια ανακοίνωση του αριθμού και του τίτλου του HD και με την παύση της ισχύος όλων των αντίθετων προς αυτό Εθνικών Προτύπων. Αλλά, παρά ταύτα, ένα κράτος είναι ελεύθερο να διατηρήσει ή να δημοσιεύσει ένα Εθνικό Πρότυπο το οποίο να ρυθμίζει ένα αντικείμενο που καλύπτεται από το κείμενο του HD και που το περιεχόμενο του είναι τεχνικά ισοδύναμο με αυτό του HD. Εξάλλου το HD επιτρέπει τις Εθνικές Αποκλίσεις υπό ειδικές προϋποθέσεις.
- Εθνική Απόκλιση (National Deviation) Τροποποίηση, προσθήκη ή διαγραφή από το κείμενο ενός ΕN ή ενός HD , που γίνεται σε ένα Εθνικό Πρότυπο που έχει το ίδιο αντικείμενο με το ΕN ή το HD. Δεν αποτελεί μέρος ενός ΕN ή ενός HD.
- Ειδική Εθνική Συνθήκη (Special National Condition) Εθνικό χαρακτηριστικό ή πρακτική που δεν επιδέχεται αλλαγής ούτε μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα π.χ. κλιματολογικές συνθήκες. Σε περίπτωση που επηρεάζει την Εναρμόνιση , αποτελεί μέρος ενός ΕN ή ενός HD.
