90 χρόνια ΤΕΕ

Μια ιστορία, για να θυμούνται οι παλιότεροι, να μαθαίνουν οι νεότεροι, και που ουδείς μπορεί να …παραβλέψει

Κάποιοι, τα προηγούμενα χρόνια, επιχείρησαν να απαξιώσουν το ΤΕΕ, το ρόλο και τη σημασία του στην ανάπτυξη της χώρας. Να παραγκωνίζουν τον πολυπληθέστερο επιστημονικό φορέα της χώρας και, μάλιστα, φορέα ενός κατ’ εξοχή παραγωγικού τμήματος των Ελλήνων.

Όμως, ούτε η ιστορία, ούτε – κυρίως – η πραγματικότητα παραβλέπεται και παραγκωνίζεται. Όσο για την αξία και τη σημασία ενός φορέα (και φυσικά όλων εκείνων που εκπροσωπεί) την αποδεικνύουν τα έργα.

Και τα έργα των Ελλήνων διπλωματούχων μηχανικών υπάρχουν παντού σ’ αυτή τη χώρα, δημόσια και ιδιωτικά, κι είναι αυτά που έχουν εξασφαλίσει τη στέγαση σε κατοικίες υψηλού επιπέδου, που έχουν διασφαλίσει τη διακίνηση ανθρώπων και εμπορευμάτων κατά τρόπο γρήγορο και ασφαλή (δρόμοι, λιμάνια, αεροδρόμια), που έχουν κτίσει τις παραγωγικές μονάδες, τα νοσοκομεία και όλες τις μονάδες πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας περίθαλψης, τα κτίρια της βασικής, μέσης, ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης, τα κτίρια του πολιτισμού (μουσεία, θέατρα, μεγάλοι χώροι εκδηλώσεων), τα ξενοδοχεία και τις άλλες τουριστικές υποδομές, έχουν δημιουργήσει και διασφαλίσει τη λειτουργία των δικτύων κοινής ωφέλειας (φως, νερό, τηλέφωνο), κι έχουν κοσμίσει πόλεις και ύπαιθρο με έργα δημόσιας χρήσης για αναψυχή.

Πίσω απ’ όλα αυτά, υπάρχει το ΤΕΕ, το οποίο κατά τις εννιά δεκαετίες ύπαρξής του, με τεκμηριωμένες θέσεις, συγκεκριμένες προτάσεις και παρεμβάσεις, ενίοτε και με την αντίδρασή του, διαμόρφωσε το πλαίσιο και τις συνθήκες, ώστε τα έργα να γίνουν και να γίνουν καλά, να εξυπηρετούν τους πολίτες, να ωθούν διαρκώς σε μια και μόνη κατεύθυνση: την ανάπτυξη.

Δεν είναι υπερβολή – και ασφαλώς δεν υποτιμάται κανένας άλλος κλάδος επιστημόνων ή επαγγελματιών – να ισχυριστεί κάποιος, ότι η πορεία της χώρας στο διάστημα των τελευταίων 90 χρόνων, παρά τα τεράστια εμπόδια που συνάντησε (Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Εμφύλιος) ήταν μια πορεία από «το καλό στο καλύτερο», κι αυτό, κατά το μεγαλύτερο μέρος, οφείλεται στο συλλογικό μόχθο των μηχανικών. Είναι αυτοί που «έβαλαν πλάτη» για ενσωματώσουν στη χώρα τα εκατομμύρια των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, αυτοί που αναστήλωσαν τα ερείπια που προκάλεσαν ο πόλεμος και οι μάχες, είναι αυτοί, που με υπόβαθρο τις σπουδές και τις γνώσεις που απορρέουν απ’ αυτές, προέταξαν πολλές φορές τα στήθη τους, ενάντια σε πολιτικές και άλλες πρακτικές, που φαλκίδευαν την πορεία προς την ανάπτυξη.

Τα έργα των μηχανικών, ας μην το λησμονεί κανείς αυτή την τραγική ελέω «μνημονίων» περίοδο, έδωσαν στη χώρα τους εκπληκτικούς ρυθμούς ανάπτυξης, καλύπτοντας το έλλειμμα από την απουσία πολλών άλλων παραγωγικών τομέων στο σύνολο της οικονομίας. Θυμίζουμε ότι όταν διογκωνόταν ο τομέας των κατασκευών – καλύπτοντας πάντα πάγιες και διαρκείς ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας ή δημιουργώντας σύγχρονες υποδομές για να πατήσουν πάνω τους άλλοι παραγωγικοί κλάδοι – το ΤΕΕ ήταν εκείνο που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου, που οργάνωνε μεγάλα διεθνή συνέδρια, ζητώντας και πιέζοντας τις εκάστοτε κυβερνήσεις να διαμορφώσουν τις συνθήκες εκείνες που θα επέτρεπαν μια συνολική, κάθετη και οριζόντια ανάπτυξη της χώρας. Το ΤΕΕ υπογράμμιζε ότι οι υποδομές δεν αρκούν για να σταθεί μια χώρα στα πόδια της, διασφαλίζοντας το μέλλον των πολιτών της, ιδίως των νέων.

Αυτή ήταν και παραμένει η γραμμή πλεύσης του ΤΕΕ στη διάρκεια των 90 χρόνων. Όχι τυχαία. Εκφράζοντας τα μέλη του, είχε εκ των πραγμάτων μια ευρεία αντίληψη των πραγμάτων. Άλλωστε, τα μέλη του ΤΕΕ, διαχρονικά, είχαν σπουδάσει ή μετεκπαιδευτεί σε σημαντικό ποσοστό στο εξωτερικό, με συνέπεια να έχουν δεχτεί πολλές επιρροές. Αυτές ζυμώνονταν μέσα στις επιστημονικές επιτροπές, τα συνέδρια και τις ημερίδες του ΤΕΕ και εν τέλει στις συνεδριάσεις της Αντιπροσωπείας του (της επονομαζόμενης Βουλής των Μηχανικών) και της Διοικούσας Επιτροπής, σε συνθήκες βαθιάς δημοκρατίας. Αυτή η πραγματικότητα και αυτές οι διαδικασίες έδιναν πάντα την ποιότητα και την ευστοχία στις προτάσεις του ΤΕΕ. Κάποιες ακούγονταν καινοφανείς, όλες ανεξαιρέτως, δικαιώνονταν μετά από αρκετά χρόνια, δυστυχώς αρκετές δίχως να έχουν γίνει αποδεκτές και να έχουν υλοποιηθεί από τις κυβερνήσεις.

Που λιγότερο ή περισσότερο, έμπρακτα, αμφισβήτησαν την πολιτική ιδιοφυία του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο οποίος, όχι μόνο διείδε στη δημιουργία και λειτουργία του ΤΕΕ έναν μεγάλο και αναγκαίο σύμμαχο, αλλά ο ίδιος φρόντισε να συμμετέχει στις πολυήμερες και εξαντλητικές συνεδριάσεις της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ, στο οποίο κατέθετε η κυβέρνηση τις ιδέες και προτάσεις της, πριν αυτές προωθηθούν για νομοθέτηση.

Το ΤΕΕ, από τις απαρχές του, αποτέλεσε ένα θεσμό κύρους. Σε συνεργασία με τα ελληνικά Πολυτεχνεία, έγινε το αδιαμφισβήτητο σύμβολο του ορθολογισμού. Η δράση του ήταν πάντα επικεντρωμένη στη διάσοση των ιδεών, της τεχνικής και τεχνολογίας στην κοινωνία και στην πολιτική, η μεταφορά και υλική αποτύπωση τους στις λειτουργίες της χώρας υπήρξε το μόνιμο ζητούμενο.

Η ίδρυση και ο σκοπός

Το ΤΕΕ «γεννήθηκε» με το Νομοθετικό Διάταγμα της 1^ης/21^ης (με τη διαφορά των ημερολογίων) Νοεμβρίου 1923. Οι ιδρυτικές του διατάξεις συμπληρώθηκαν με το Ν.∆. της 30 Σεπτ./Οκτ. 1925, όπως, επίσης, με το Ν.∆. της 18/20 Απρ. 1926.

Ο σκοπός ίδρυσής του περιγράφηκε σαφώς και έκτοτε, με ελάχιστες διαφοροποιήσεις – που επέβαλε η σύγχρονη αντίληψη και λειτουργία του κράτους και των φορέων – επαναλήφθηκε σε επόμενους νόμους, με τελευταίο το Νόµο 1486/1984 (ΦΕΚ Α 161).

«Αρθρον 4.

1. Το ΤΕΕ έχει σκοπό την προαγωγή της επιστήµης στους τοµείς που σχετίζονται µε την ειδικότητα των µελών του, της τεχνικής και της τεχνολογίας γενικά και την αξιοποίησή τους για την αυτοδύναµη οικονοµική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Χώρας.

2. Το ΤΕΕ στα πλαίσια του σκοπού του είναι τεχνικός σύµβουλος της Κυβέρνησης και ιδιαίτερα:

α. µελετά µε δική του πρωτοβουλία ή έπειτα από ανάθεση ή αίτηση, αυτοτελώς ή σε συνεργασία µε άλλους κοινωνικούς ή επιστηµονικούς φορείς ή επιµελητήρια, οποιοδήποτε σχετικό επιστηµονικό τεχνικό, τεχνικοοικονοµικό ή αναπτυξιακό θέµα που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο και διατυπώνει απόψεις µε πρωτοβουλία δική του ή έπειτα από πρόσκληση για τη σχετική µε τα θέµατα αυτά νοµοθεσία.

β. γνωµοδοτεί έπειτα από πρόσκληση των αρµόδιων αρχών ή άλλων φορέων του δηµόσιου τοµέα ή συνδικαλιστικών φορέων, και µέσα σε οριζόµενο εύλογο χρονικό διάστηµα, για οποιοδήποτε θέµα της αρµοδιότητάς του.

γ. συλλέγει στατιστικά στοιχεία σε σχέση µε το τεχνικό δυναµικό, την τεχνική, επιστηµονική, κατασκευαστική και σχετική βιοµηχανική δραστηριότητα, τα τεχνικά υλικά, τον εξοπλισµό και τεχνολογία, καταρτίζει στατιστικές και παρέχει σχετικές πληροφορίες προς τις αρµόδιες αρχές ή άλλους φορείς.

δ. παρέχει τη συνδροµή του για την άρτια κατάρτιση και εφαρµογή των αναπτυξιακών προγραµµάτων, την αξιοποίηση των φυσικών πόρων, την βελτίωση ποιότητας ζωής, την προστασία του περιβάλλοντος, εκπονεί µόνο ή σε συνεργασία µε άλλους φορείς σχετικές µελέτες και έρευνες, σχέδια προδιαγραφών, κανονισµών, συµβάσεων έργων και µελετών.

ε. συµβάλλει στην εκπόνηση προγραµµάτων τεχνικής παιδείας, στην ανάπτυξη της εγχώριας έρευνας και τεχνολογίας, στην αξιοποίηση ανάπτυξη, προγραµµατισµό και διάρθρωση του τεχνικού δυναµικού σύµφωνα µε τις αναπτυξιακές ανάγκες της Χώρας.

στ. ενηµερώνει την κοινή γνώµη µε ανακοινώσεις, δηµοσιεύσεις, εκδόσεις ή µε άλλο πρόσφορο τρόπο για οποιοδήποτε θέµα της αρµοδιότητάς του εκλαϊκεύοντας και βοηθώντας στην ευρύτερη κατανόηση των σχετικών θεµάτων και προβληµάτων.

ζ.µετέχει σε διεθνείς οργανισµούς, σε ενώσεις επιµελητηρίων, σε διεθνείς ενώσεις τεχνικών, αναπτύσσει σχέσεις µε αντίστοιχους οργανισµούς άλλων χωρών, οργανώνει συνέδρια εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις για την προώθηση των σκοπών του.

3. Το Τ.Ε.Ε., σε σχέση µε τα µέλη του, διενεργεί τις εξετάσεις και χορηγεί τις άδειες άσκησης επαγγέλµατος των µηχανικών, σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις, τηρεί τα µητρώα των µηχνικών και επωνυµιών τεχνικών γραφείων και επιχειρήσεων, µεριµνά για την είσπραξη των νόµιµων αµοιβών τους όπως προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις, φροντίζει για την απασχόληση, την κοινωνική ασφάλιση, την προαγωγή και προστασία του κύρους των µελών του, την επιστηµονική πρόοδο, ενηµέρωση, επιµόρφωση και συνεχιζόµενη εκπαίδευσή τους, εκδίδει ενηµερωτικό και επιστηµονικό τύπο και άλλες ειδικές εκδόσεις ενισχύει τους φορείς συλλογικής εκπροσώπησης των µηχανικών σε δραστηριότητες σχετικές µε τους σκοπούς του, µελετά νέες µορφές επαγγελµατικής οργάνωσης και εργασίας των µελών του και ασκεί σ`αυτά πειθαρχική εξουσία, όπως ειδικότερα ορίζεται στις σχετικές διατάξεις του νόµου».

Σε καμιά περίπτωση και σε καμιά χρονική στιγμή το ΤΕΕ δεν παρέκλεινε από τους σκοπούς ίδρυσής του. Κάθε άλλο. Τους υπηρέτησε συστηματικά, με επιστημονική επάρκεια και τους πρόβαλε με παραγωγική συνείδηση.

Εναντιώθηκε σε στρεβλώσεις, μέτρα και άλλες αποφάσεις και γενικότερα πολιτικές, που κινήθηκαν – ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια – σε βάρος των πολιτών, των παραγωγών και γενικότερα της ανάπτυξης της χώρας.

Στο βαθμό που κάποιοι, τα προηγούμενα χρόνια, θέλησαν να δουν στη στάση του ΤΕΕ δήθεν απόκληση από το ρόλο και το σκοπό ύπαρξής τους, πρέπει να αποδοθεί στην επιθυμία τους να υπηρετηθούν στόχοι, που ουδεμία σχέση έχουν με την επιστήμη, την τεχνική και την τεχνολογία, οπωσδήποτε δεν προσφέρονται για την εύρρυθμη και ορθή δράση των παραγωγών και δεν συμφέρουν τους πολίτες και τη χώρα.

Καμιά ιστορία 90 χρόνων δεν γράφεται τυχαία, πόσο μάλλον η ιστορία των διπλωματούχων μηχανικών και του επιστημονικού τους οργανισμού, του ΤΕΕ, που σκοπεύει στο λαμπρό και χρήσιμο για όλους τους Έλληνες παρελθόν, να προσθέσει ακόμη πάρα πολλά χρόνια, με λογικές συνέχειας και εσωτερικής δημοκρατίας.

Βλέπε ακόμη:

1. 80 Χρόνια ΤΕΕ: οδοιπορικό στο χρόνο. «Διά πυρός και σιδήρου» η δημιουργική συμβολή του ΤΕΕ και των Ελλήνων Μηχανικών
2. Αρχείο ιστορικών φωτογραφιών