Αστική Γεωργία: Το Παράδειγμα της Γκιμαράες

Η Γκιμαράες (Guimarães) είναι μια ιστορική πόλη στη βόρεια Πορτογαλία και μέλος του ευρωπαϊκού οργανισμού για την ενεργειακή μετάβαση Energy Cities. Η πόλη χαρακτηρίζεται από ποικίλες αστικές, περιαστικές και αγροτικές περιοχές. Στις δύο τελευταίες ζώνες της πόλης, τα τελευταία χρόνια, έχουν αντιμετωπιστεί σημαντικές προκλήσεις λόγω της εγκατάλειψης γεωργικών εκτάσεων.

Σύμφωνα με έρευνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αυτό δεν είναι μόνο ένα τοπικό φαινόμενο. 13 από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, δηλαδή σχεδόν οι μισές χώρες της ΕΕ, έχουν περίπου το 50% των γεωργικών τους εκτάσεων χαρακτηρισμένες ως μεσαίου ή υψηλού κινδύνου εγκατάλειψης. Η Πορτογαλία μαζί με την Αυστρία, την Κύπρο, τη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Λετονία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σουηδία και τη Σλοβενία, είναι μεταξύ των χωρών που πλήττονται περισσότερο.

Στη Γκιμαράες, αυτή η τάση επιδεινώνεται με τις νεότερες γενιές που εγκαταλείπουν τη γεωργία – και φυσικά και πολιτισμικά, οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής τροφίμων και σε αυξανόμενη αποσύνδεση μεταξύ των πολιτών και της γης. Ο Δήμος της Γκιμαράες αντιμετωπίζει τώρα το επείγον έργο της αναζωογόνησης αυτών των περιοχών για να διασφαλίσει επισιτιστική ασφάλεια μακροπρόθεσμα, καθώς και βιοποικιλότητα και κοινωνικοοικονομική ανθεκτικότητα.

Οι στρατηγικές απαντήσεις της πόλης, ήταν η διερεύνηση νέων μοντέλων για την αστική γεωργική παραγωγή. Αυτή η φιλοδοξία προσφέρει δύο οφέλη: αφενός, οι κοινοτικοί κήποι (community gardens) προσφέρουν πολύ περισσότερα από απλώς τροφή – προσφέρουν δημόσιο χώρο ζωτικής ποιότητας, ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή, βελτιώνει την ψυχική υγεία και ενθαρρύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφορετικών γενεών. Σε μια εποχή αυξανόμενης αστικής απομόνωσης, οι πράσινες περιοχές της πόλης γίνονται καταφύγια σύνδεσης και σημασίας.

Το δεύτερο όφελος αφορά την επισιτιστική ασφάλεια που προσφέρει η αστική γεωργία. Δίνεται η δυνατότητα σε οικογένειες να καλλιεργούν ένα μέρος των τροφίμων τους, ιδίως για εκείνες που προέρχονται από οικονομικά ευάλωτα στρώματα. Η Γκιμαράες στοχεύει στη μείωση των εξόδων των νοικοκυριών για τρόφιμα, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα πρόσβαση σε φρέσκα εποχιακά και τοπικά προϊόντα. Αυτό ενδυναμώνει τους κατοίκους και ταυτόχρονα ενισχύει την επισιτιστική κυριαρχία και ανθεκτικότητα σε τοπικό επίπεδο.

Για τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ ανθρώπων και φύσης, ο δήμος της Γκιμαράες έχει λάβει απτά μέτρα, δημιουργώντας τον παιδαγωγικό κήπο: Horta Pedagógica de Guimarães. Ο κήπος αυτός χρησιμεύει ως πρότυπο για το πώς μπορούν να συνδυαστούν η τροφή, η εκπαίδευση και η βιωσιμότητα. Βρίσκεται σε δημόσια και προσβάσιμη περιοχή και χρησιμοποιείται για εργαστήρια και σχολικές επισκέψεις. Η ζήτηση για τέτοιους χώρους αυξάνεται και η πόλη αναζητά ενεργά τρόπους για να επεκτείνει παρόμοιες πρωτοβουλίες σε όλες τις γειτονιές της.

Το μακροπρόθεσμο όραμα είναι να καλλιεργηθεί ένα πιο συνδεδεμένο, ανθεκτικό και βιώσιμο σύστημα παραγωγής τροφίμων που να γεφυρώνει τα χάσματα μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης, των αστικών και αγροτικών περιοχών, καθώς και των νέων με τους ηλικιωμένους.

Σχετικά link:   Φόρουμ Energy Cities 2026                 Food system journey

Πηγή: https://energy-cities.eu/urban-agriculture-the-example-of-guimaraes/