Καθώς η UNESCO World Heritage γιορτάζει την 50ή επέτειό της το 2022, ήδη πάνω από 1.100 τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο έχουν αναγνωριστεί ως Παγκόσμια Κληρονομιά – τοποθεσίες που είναι τόσο πολύτιμες για την ανθρωπότητα που η διατήρησή τους έχει θεωρηθεί συλλογική μας ευθύνη.
Ωστόσο, πολλοί από αυτούς τους εξαιρετικούς τόπους και μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια αυξανόμενη πίεση από διάφορες μορφές ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της αστικοποίησης, των τουριστικών υποδομών, των φραγμάτων, των δρόμων, των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και άλλων σημαντικών παρεμβάσεων. Αυτό επιβεβαιώνεται από τις εκθέσεις παρακολούθησης που διενεργεί η UNESCO μαζί με τα συμβουλευτικά όργανα της Επιτροπής Παγκόσμιας Κληρονομιάς, δηλαδή Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη της Διατήρησης και Αποκατάστασης των Πολιτιστικών Αγαθών (ICCROM), το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) και η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN).
Ενώ τα νέα έργα και οι υποδομές μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, μπορεί επίσης να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην “Εξαιρετική Παγκόσμια Αξία” των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς.
“Τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς παρέχουν πηγές βιοπορισμού καθώς και πολιτιστικό πλούτο σε εκατομμύρια ανθρώπους, συμβάλλοντας έτσι στη βιώσιμη ανάπτυξη. Καθώς πολλές χώρες φιλοδοξούν να αναπτυχθούν και να βελτιωθούν οικονομικά και κοινωνικά, είναι ζωτικής σημασίας να αξιολογούνται σωστά οι επιπτώσεις των έργων σε αυτούς τους εξαιρετικούς χώρους, ώστε να αποφεύγονται οι αρνητικές συνέπειες για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές” λέει ο Lazare Eloundou Assomo, διευθυντής της Παγκόσμιας Κληρονομιάς στην UNESCO.
Τα τελευταία έξι χρόνια, η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, το όργανο λήψης αποφάσεων που αποτελείται από 21 κράτη μέλη, ζήτησε από 148 ακίνητα της Παγκόσμιας Κληρονομιάς να διενεργήσουν αξιολογήσεις επιπτώσεων – περίπου 35 έως 45 κάθε χρόνο. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτές δεν ακολουθούν πάντα τις βέλτιστες πρακτικές. Για παράδειγμα, αξιολόγηση μπορεί να μην αφορά ειδικά τις επιπτώσεις στην ιδιαίτερη οικουμενική αξία των μνημείων ή η εκτίμηση των δυνητικών επιπτώσεων να γίνεται αφού εγκριθεί και ξεκινήσει η κατασκευή κάποιου έργου ή / και χωρίς να εξετάζονται εναλλακτικές επιλογές.
Ως αποτέλεσμα, οι μοναδική αξία των τόπων και μνημείων μπορεί να υποστεί σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι μεγάλες αστικές παρεμβάσεις που υλοποιούνται χωρίς τη διενέργεια εκτίμησης επιπτώσεων στην πολιτιστική κληρονομιά, μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφικά αποτελέσματα πχ σε αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, μνημεία ή ιστορικές συνοικίες
Το νέο εγχειρίδιο / οδηγός της UNESCO που εκδόθηκε με τίτλο “Guidance and toolkit for impact assessments in a World Heritage Contex”, αποσκοπεί στην αντιμετώπιση τέτοιων κενών. Επισημαίνει ότι οι εκτιμήσεις επιπτώσεων μπορούν στην πραγματικότητα να βοηθήσουν στον εντοπισμό καλύτερων έργων που αποφέρουν περισσότερα οφέλη μακροπρόθεσμα, ικανοποιώντας τόσο τις ανάγκες της διατήρησης όσο και τις ανάγκες ανάπτυξης.
Αυτό το κοινό εγχείρημα συντονίστηκε από το πρόγραμμα IUCN-ICCROM World Heritage Leadership Programme, με χρηματοδότηση από τη Νορβηγία και είναι αποτέλεσμα πολλών ετών.
Το κείμενο προσφέρει :
- Πρακτικές συμβουλές και εργαλεία, καταλόγους με σημεία ελέγχου και γλωσσάριο και παρέχει ένα πλαίσιο, μια μεθοδολογία και ένα σύνολο εύχρηστων εργαλείων για τη διεξαγωγή εκτίμησης επιπτώσεων σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές που υπάρχουν σήμερα για την Παγκόσμια Κληρονομιά.
- Βοηθά στον εντοπισμό και τον καθορισμό των αξιών και των χαρακτηριστικών του εν λόγω τόπου, είτε πρόκειται για πολιτιστικό, φυσικό ή μικτό πολιτιστικό-φυσικό τόπο.
- Εξηγεί τη διαδικασία για την αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων και την εξεύρεση κατάλληλων μέτρων μετριασμού και εναλλακτικών επιλογών.
- Προωθεί τη διατομεακή, διεπιστημονική συνεργασία για τον εντοπισμό λύσεων τόσο για την προστασία των χώρων παγκόσμιας κληρονομιάς όσο και για την υποστήριξη της κατάλληλης, βιώσιμης και ποιοτικής ανάπτυξης. Καλούνται να το χρησιμοποιήσουν τα συμβαλλόμενα κράτη της Σύμβασης για την Παγκόσμια Κληρονομιά, οι διαχειριστές της κληρονομιάς, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων, οι σχεδιαστές και οι προγραμματιστές για να βοηθήσουν στην υλοποίηση της συλλογικής μας δέσμευσης να παραδώσουμε την πολύτιμη κληρονομιά στις μελλοντικές γενιές.
“Αυτή η καθοδήγηση αποτελεί εργαλείο για καλύτερο σχεδιασμό, διότι επικεντρώνεται σε πρακτικά βήματα για την ενημέρωση της λήψης αποφάσεων σχετικά με έργα που μπορούν δυνητικά να επηρεάσουν τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, τόσο εντός όσο και εκτός των ορίων τους. Αξιολογώντας τους κινδύνους και εντοπίζοντας εναλλακτικές λύσεις, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων μπορούν να διασφαλίσουν ότι οι νέες εξελίξεις είναι ανθεκτικές στο μέλλον τόσο για τους τόπους κληρονομιάς όσο και για τους ανθρώπους“, λέει ο Webber Ndoro, Γενικός Διευθυντής του ICCROM.
“Η προστασία των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς για τις μελλοντικές γενιές είναι μια συλλογική ευθύνη που μοιράζονται οι κυβερνήσεις, ο ιδιωτικός τομέας και η ευρύτερη κοινότητα” λέει η Teresa Patricio, πρόεδρος του ICOMOS. ”
“Πριν αποφασιστεί αν ένα έργο μπορεί να προχωρήσει ή όχι, πρέπει να γίνει αξιολόγηση των πιθανών επιπτώσεων και επιλογών με τα υψηλότερα πρότυπα“, λέει ο Tim Badman, επικεφαλής της IUCN για την κληρονομιά, τον πολιτισμό και τη νεολαία. “Τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς αναγνωρίζονται διεθνώς ως τα σημαντικότερα μέρη του πλανήτη που έχουν αξία για όλη την ανθρωπότητα και θα πρέπει να περιμένουμε τις βέλτιστες πρακτικές σε θέματα που τα αφορούν”.
Το κείμενο των οδηγιών είναι διαθέσιμο μέσα από το Ανοιχτό Αρχείο του οργανισμού ICOMOS Open Archive εδώ: http://openarchive.icomos.org/id/eprint/2707
Στον σύνδεσμο: https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/World_Heritage/IMAGES/ICOMOS_Evaluation_Process_for_world_heritage_nominations_2019.jpg είναι διαθέσιμο το χρονολόγιο με τη διαδικασία αξιολόγησης.
Newsletters
Ειδήσεις
Δελτία Τύπου
Ρεπορτάζ
Ανακοινώσεις Εκλογών 
Διεθνής Ενημέρωση
